ทะเบียนพาณิชย์ คือ ทะเบียนที่คนที่ค้าขายที่มีหน้าร้านต้องจดตามที่พระราชบัญญัติทะเบียนพาณิชย์ พ.ศ. 2499 กำหนด แต่ปัจจุบันมีร้านค้าออนไลน์เกิดขึ้นมากมาย ต่อมาจึงได้มีการจดทะเบียนธุรกิจอีกรูปแบบหนึ่งเกิดขึ้น นั่นคือ ทะเบียนพาณิชย์อิเล็กทรอนิกส์
ทะเบียนพาณิชย์ กับ ทะเบียนพาณิชย์อิเล็กทรอนิกส์
- ทะเบียนพาณิชย์ เป็นการจดทะเบียนร้านค้าสำหรับบุคคลธรรมดาและนิติบุคคล ที่ทำธุรกิจค้าขายทุกประเภทและมีหน้าร้าน
- ทะเบียนพาณิชย์อิเล็กทรอนิกส์ เป็นการจดทะเบียนพาณิชย์สำหรับบุคคลธรรมดาและนิติบุคคล ที่ทำธุรกิจออนไลน์มีร้านเป็นของตัวเอง
ทะเบียนพาณิชย์
การจดทะเบียนพาณิชย์ จะเป็นเครื่องการันตรีความน่าเชื่อถือให้กับผู้ประกอบการค้าขาย ซึ่งใช้กับธุรกิจค้าขายขนาดเล็ก ทำกิจการที่มีเจ้าของเพียงคน
เดียว ทำการค้าขายแบบง่ายไม่ซับซ้อน หรือนิติบุคคลที่ตั้งขึ้นตามกฎหมายต่างประเทศมาตั้งสำนักงานสาขาในประเทศไทย โดยมีทั้งธุรกิจที่บังคับต้องจดทะเบียนพาณิชย์ และที่ได้รับการยกเว้นดังนี้
ธุรกิจที่ต้องจดทะเบียนพาณิชย์
สำหรับบุคคลธรรมดาที่เป็นเจ้าของคนเดียว ห้างหุ้นส่วนสามัญ และนิติบุคคลที่ตั้งขึ้นตามกฎหมายต่างประเทศมาตั้งสำนักงานสาขาในประเทศไทย ที่ต้องจดทะเบียนพาณิชย์ ได้แก่
- ธุรกิจเกี่ยวกับโรงสีข้าวและโรงเลื่อยที่ใช้เครื่องจักร
- ธุรกิจขายสินค้าอย่างเดียวหรือหลายอย่างที่ขายได้ 20 บาทขึ้นไปต่อวัน หรือมีสต็อกสินค้าไว้ขายรวมมูลค่าทั้งหมดเป็นเงิน 500 บาทขึ้นไป
- นายหน้าหรือตัวแทนขายที่ทำการเกี่ยวกับสินค้าอย่างเดียวหรือหลายอย่าง และสินค้านั้นมีมูลค่ารวมทั้งหมดเป็นเงิน 20 บาทขึ้นไปต่อวัน
- ธุรกิจหัตถกรรมหรืออุตสาหกรรมอย่างเดียวหรือหลายอย่าง ที่ขายสินค้าที่ผลิตได้ 20 บาทขึ้นไปต่อวัน หรือวันหนึ่งวันใดมีสินค้าที่ผลิตรวมมูลค่าทั้งหมด 500 บาทขึ้นไป
- ธุรกิจขนส่งทางทะเล ขนส่งโดยเรือกลไฟหรือเรือยนต์ประจำทาง รถไฟ รถราง รถยนต์ประจำทาง การขายทอดตลาด การรับแลกเปลี่ยน หรือซื้อขายเงินตราต่างประเทศ การซื้อหรือขายตั๋วเงิน การธนาคาร การโพยก๊วน การทำโรงรับจำนำและการทำโรงแรม การรับซื้อขายที่ดิน การให้กู้ยืมเงิน
- ธุรกิจขาย ให้เช่า ผลิต หรือรับจ้างผลิต แผ่นซีดี แถบบันทึก วีดิทัศน์ แผ่นวีดิทัศน์ ดีวีดี หรือแผ่นวีดิทัศน์ระบบดิจิตอลเฉพาะที่เกี่ยวกับบันเทิง
- ธุรกิจให้บริการเครื่องคอมพิวเตอร์ใช้อินเตอร์เน็ต
- ธุรกิจขายอัญมณี หรือเครื่องประดับที่ประดับด้วยอัญมณี
- ธุรกิจให้บริการฟังเพลงและร้องเพลงคาราโอเกะ
- ธุรกิจให้บริการเครื่องเล่มเกม
- ธุรกิจให้บริการตู้เพลง
- ธุรกิจโรงงานแปรสภาพ แกะสลักและงานหัตถกรรมจากงาช้าง การค้าปลีกและค้าส่งงาช้างและผลิตภัณฑ์จากงาช้าง
ธุรกิจที่ได้รับ “ยกเว้น” จดทะเบียนพาณิชย์
ทั้งนี้ บุคคลธรรมดา ห้างหุ้นส่วนสามัญนิติบุคคล ห้างหุ้นส่วนจำกัด บริษัทจำกัด และบริษัทมหาชนจำกัด ที่ได้รับการยกเว้นจดทะเบียนพาณิชย์ ได้แก่
- ธุรกิจค้าเร่ แผงลอย
- ธุรกิจเพื่อการบำรุงศาสนาหรือเพื่อการกุศล
- ธุรกิจของนิติบุคคลที่มีพระราชบัญญัติ หรือพระราชกฤษฎีกาจัดตั้งขึ้น
- ธุรกิจของกระทรวง ทบวง กรม
- ธุรกิจของมูลนิธิ สมาคม สหกรณ์
- ธุรกิจที่กลุ่มเกษตรกร
- ธุรกิจที่ได้รับการยกเว้นตามที่รัฐมนตรีได้ประกาศในราชกิจจานุเบกษา ได้แก่ บริษัทจำกัด ห้างหุ้นส่วนจำกัด ห้างหุ้นส่วนสามัญ ที่จดทะเบียนเป็นนิติบุคคล แต่ยกเว้นนิติบุคคลในข้อ 6-12 ของธุรกิจที่บังคับให้จดทะเบียนพาณิชย์ และข้อ 1-4 ของธุรกิจที่บังคับให้จดทะเบียนพาณิชย์อิเล็กทรอนิกส์ ยังคงต้องจดทะเบียนพาณิชย์ และทะเบียนพาณิชย์อิเล็กทรอนิกส์อยู่
ทะเบียนพาณิชย์อิเล็กทรอนิกส์
ทะเบียนพาณิชย์อิเล็กทรอนิกส์ เป็นการจดทะเบียนธุรกิจสำหรับบุคคลธรรมดาและนิติบุคคล ที่ทำธุรกิจออนไลน์ มีการชำระเงินในรูปแบบออนไลน์ตามแพลตฟอร์มนั้นๆ และมีร้าน เพจ เว็บไซต์เป็นของตัวเอง จะต้องจดทะเบียนพาณิชย์อิเล็กทรอนิกส์ ซึ่งธุรกิจที่ต้องจดทะเบียนพาณิชย์อิเล็กทรอนิกส์ และที่ได้รับการยกเว้นได้แก่
ธุรกิจที่ต้องจดทะเบียนพาณิชย์อิเล็กทรอนิกส์
- ธุรกิจซื้อขายสินค้าหรือบริการโดยใช้สื่ออิเล็กทรอนิกส์ผ่านระบบเครือข่ายอินเตอร์เน็ต หรือขายของ-ออนไลน์ผ่านสื่อสังคมออนไลน์ต่างๆ ทั้งทางเว็บไซต์ เฟชบุ๊ก เพจ ฯลฯ
- บริการอินเตอร์เน็ต
- ให้เช่าพื้นที่ของเครื่องคอมพิวเตอร์แม่ข่าย
- เป็นตลาดกลางในการซื้อขายหรือบริการสินค้าออนไลน์
ธุรกิจที่ได้รับ “ยกเว้น” จดทะเบียนพาณิชย์อิเล็กทรอนิกส์
ในกรณีที่ธุรกิจซื้อขายผ่านระบบออนไลน์ แต่ถ้าไม่สามารถชำระเงินในรูปแบบออนไลน์ตามแพลตฟอร์มนั้นๆ ได้ ธุรกิจออนไลน์เหล่านี้สามารถจดทะเบียนพาณิชย์ธรรมดาได้ หรือถ้าหากเป็นการขายสินค้าผ่าน Shopee LAZADA ฯลฯ ก็ได้รับการยกเว้นไม่ต้องจดทะเบียนพาณิชย์อิเล็กทรอนิกส์
วิธีการจดทะเบียนพาณิชย์ และทะเบียนพาณิชย์อิเล็กทรอนิกส์
วิธีการจดทะเบียนพาณิชย์มีดังนี้
- เตรียมสำเนาบัตรประจำตัวประชาชน และสำเนาทะเบียนบ้านของเจ้าของธุรกิจ
- เตรียมแบบคำขอจะทะเบียนพาณิชย์ แบบ ทพ.
- แผนที่แสดงสถานที่ตั้งร้าน
- หากเป็นนิติบุคคลให้เตรียมหนังสือรับรองบริษัท
- เตรียมเงินจำนวน 50 บาท
- หนังสือยินยอมให้ใช้สถานที่ หรือสัญญาเช่า (กรณีเจ้าของธุรกิจไม่ใช่เจ้าของสถานที่)
- สำเนาบัตรประจำตัวประชาชน และสำเนาทะเบียนบ้านของเจ้าของกรรมสิทธิ์ (กรณีเจ้าของธุรกิจไม่ใช่เจ้าของสถานที่)
- สำเนาหนังสืออนุญาต หรือหนังสือรับรองให้เป็นผู้จำหน่ายจากเจ้าของลิขสิทธิ์ (สำหรับธุรกิจข้อ 6 ทะเบียนพาณิชย์)
- หลักฐานแสดงจำนวนเงินทุน ยกเว้นนิติบุคคล (สำหรับธุรกิจข้อ 8 ทะเบียนพาณิชย์)
ส่วนวิธีการจดทะเบียนพาณิชย์อิเล็กทรอนิกส์นั้น ทำเหมือนการจดทะเบียนพาณิชย์ แต่เพิ่มเอกสารดังนี้
- เอกสารประกอบการจดทะเบียนพาณิชย์อิเล็กทรอนิกส์ (เอกสารแนบแบบ ทพ.)
- ปริ๊นต์หน้าแรกของร้านค้าออนไลน์ เอกสารเกี่ยวกับเว็บไซต์ เช่น วิธีการสั่งซื้อ วิธีการชำระเงิน วิธีการส่งสินค้า
โดยสามารถยื่นจดทะเบียนได้ที่สำนักงานเขต สำนักงานเศรษฐกิจการคลัง สำนักการคลัง เทศบาล อบต. ที่ธุรกิจของเจ้าของธุรกิจตั้งอยู่เท่านั้น หรือใช้บริการสำนักงานบัญชีให้ดำเนินการขอจดทะเบียนให้ได้เช่นกัน
จดบริษัทแล้ว ยังต้องจดทะเบียนพาณิชย์ ทะเบียนการค้าอีกหรือไม่
“หากจดทะเบียนบริษัทเป็นนิติบุคคล ไม่ต้องจดทะเบียนพาณิชย์ แต่ถ้าจดบริษัททำการค้าขายผ่านออนไลน์ มีร้านของตนเอง ต้องจดทะเบียนพาณิชย์อิเล็กทรอนิกส์ด้วย”
ดังนั้น เราแนะนำว่าหากใครที่เริ่มมีธุรกิจเป็นของตนเอง ก่อนขอจดทะเบียนธุรกิจ ต้องเลือกประเภทธุรกิจของตนเองก่อนว่าอยู่ในประเภทไหน อยู่ในประเภทธุรกิจค้าขายทั่วไป (ทะเบียนพาณิชย์) หรือค้าขายออนไลน์ (ทะเบียนพาณิชย์อิเล็กทรอนิกส์) จากนั้นเตรียมเอกสารให้พร้อม ครบถ้วนตามหลักเกณฑ์ของประเภทนั้นๆ แล้วยื่นขอจดทะเบียนได้เลย
นอกจากเป็นการยืนยันว่าธุรกิจนั้นถูกต้องตามกฎหมาย หมดกังวลหากเกิดการตรวจสอบในภายหลังแล้ว ยังสร้างความน่าเชื่อถือให้กับลูกค้า และไม่มีภาระในการทำบัญชีหรือยื่นส่งงบการเงินแก่สรรพากร มีความเป็นอิสระในการประกอบธุรกิจได้อย่างเต็มที่